Protez diş takılıp çıkartılma özelliği olan dişlerdir. Dişlerin eksik olduğu durumda uygulanan bir tedavidir. Doğal dişlerin tam olarak yerine geçmese de son teknolojik gelişmeler artık protez dişleri de son derece doğal görünüşlü ve kullanılır ve fonksiyonel yapmıştır.
Görüntü çok doğal görüntüde ve son derece estetiktir. Diş hekimliği alanındaki teknolojik gelişmeler, yalnızca protez tedavisi değil diğer bütün tedavilerde estetik kaygıları gideren tedavilerdir. Böylelikle günümüzde artık diş tedavileri yeni teknolojik yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
Diş hekimliği alanındaki gelişmeler protez diş çeşitliliğini de arttırmıştır. Önceleri tek tip protez tedavisi yapılırken artık günümüzde 5 farklı protez çeşidi bulunmaktadır. Bunlar;
Klasik parsiyel protez
Hassas bağlantılı protez
Total protez
İmmediat protez
Diş üstü protez
Klasik parsiyel protez gücünü ağızda bulunan diğer sağlam düşlerden alır ve onlara tutunur. Tutunma bir çengel ile gerçekleştirilir. Aynı zamanda takıp çıkarılma özelliği bulunur. Buna halk arasında çengelli protezler adı verilir.
Hassas bağlantılı protez adı verilen protez tedavisi birden fazla olan diş eksikliklerinde yine ağızda bulunan sağlam dişlerden tutuculuğunu alan fakat kuron kaplanan hareketli protezlerdir.
Total protez adı verilen diş tedavisi hiç dişi olmayan hastalara uygulanan tedavidir. Bu protezler çene kemiğine tutulur. Halk arasında buna takma diş adı verilir.
İmmediat protez diş hekimliği alanına girmiş yeni nesil implant tedavisi yapılarak gerçekleştirilen tedavilerdir. İmmediat protez bütün diş eksikliği olduğu durumda çene kemiğine implant vidaların takılması ile üzerine geçirilen protezlerdir. Günümüzde uzun ömürlü olması ve kullanım rahatlığı bakımından gerek diş hekimleri gerekse hastalar tarafından en fazla tercih edilen tedavi protezlerdir.
Diş üstü protez adı verilen tedavi çekilecek olan dişlerin üzerine uygulanan veya diş kökü üzerine takılan protezdir. bunlarda takma diş denilen total protez görüntüsündedir. İmmediat protez kadar kullanımı rahat olmasa da bazı hastaların tercihine göre yapılan tedavilerdir.
Protezlere başlangıçta zor alışılırmış gibi gelse de bir 2 hafta sonra rahatlıkla kullanılmaya başlanır. İlk 1-2 hafta hasta da belli oranda zorlanmalar olabilir. Fakat 1 ay sonra hasta tamamen yeni protezine alışır. İlk 1-2 hafta yemek yeme ve konuşma konusunda sıkıntılı bir süreç yaşanır. Ağız içinin buna alışması kısa sürede gerçekleşir.
İlk kullanımda ağzından düşecekmiş hissi olsa da çok kısa sürede bu rahatsızlık geçer. Rahatsızlık büyük boyutta olması durumunda diş hekimi ile iletişime geçerek rahatsızlık gidebilir.
Protezler artık günümüzde önceki yıllara göre daha uzun süre kullanılmaktadır. Ancak yıpranma ve aşınma durumları söz konusudur. Böyle durumlarda düzeltilebilir veya yeniden yapılması gerekebilir. Bunun yanı sıra yaşın ilerlemesi çene kemiğindeki kemik erimesi protezlerde sıkıntı yaratır. Böyle durumlarda diş hekimine giderek protezlerin restorasyonu gerçekleştirilir.
Protez bakımı özellikte temizlik ve hijyen bakımından son derece önemlidir. Protez dişlerin her gece çıkarılması ve temiz bir su dolu kabın içinde bekletilmesi gerekir. Dikkatli kullanılmalı, eczanelerde satılan efervesan tabletlerle temizlenmelidir. Sadece su içinde bırakarak da muhafaza edilebilir.
Protezler düşüp kırılma ihtimali olması açısından dikkatli kullanılmalıdır. Protezlerin temizliği ve bakımı piyasada satılan temizleyicisi kullanılarak da yapılabilir. Geceleri asla sıcak suyun içinde bırakılmamalıdır. Sıcak suda kalmaları protezlerin şekillerinin bozulmasına dolayısıyla ağız içinde rahat oturmamasına sebep olur. Günde 2 kez dişlerin fırçalanması ne kadar önemli ise aynı şekilde protezleri de günde en az 2 kez fırçalamak gerekir.
Aralarına giren yemek artıklarının ve plakların temizlenmesi son derece önemlidir. Bu işlem düzenli olarak yapılmadığında protezlerde renk değişikliği ve lekelenmeler görülür. Bu da estetik açıdan hoş bir görüntü oluşturmaz. Protezi takmadan önce ağız içi bakımının mutlaka yapılması gerekir.
Bunun için yumuşak diş fırçası ile dilin ve damağın tahriş edilmeden fırçalanması en doğru yöntemdir. Bu ağız içi hijyeni sağladığı gibi bakteri oluşumunu da önler. Ayrıca protezlerin ömrünü uzatır.
Sabit protez tedavisi diş hekimliği alanına katılan yeni nesil protez tedavisidir. 3 farklı sabit protez çeşitleri vardır. Bunlar;
Kuron köprü protez
Sabit protez
İmplant üstü protez
Kuron köprü protezler diş eksikliği olan durumlarda uygulanan protez tedavisidir. Ancak kuron köprü protez tedavisinin yapılabilmesi için mutlaka yanlarda doğal sağlam dişlerin olması gerekir. Onlardan destek alınarak yapılır. Genellikle tek bir diş eksikliğinde veya iki diş eksikliğinde yanlarda bulunan diğer iki dişe tutunarak yapılan protez tedavisidir.
Sabit protezler genellikle hastalar ve diş hekimleri tarafından da tercih edilen protez çeşididir. Sabit protez tedavisi ağızdaki diğer dişlerden destek alınarak gerçekleştirilir.
İmplant üstü protezler hiç dişin bulunmadığı durumlarda çene kemiğine yerleştirilen vidaların üzerine yapılan ve implantlar tarafından desteklenen hareketli protezlerdir. İmplant üstü protez adı verilen tedavi günümüzde en fazla tercih edilen ve kullanımı ömürlük olan, en az problem yaşanan protez tedavisidir.
Çene kemiğine yerleştirilen implant vidaları üzerine yerleştirilerek gerçekleştirilir. İsteğe bağlı olarak hareketli veya sabit olarak da yapılabilmektedir. İmplant üstü protezler kemik yoğunluğunun uygun olması durumunda rahatlıkla uygulanabilen ve uzun yıllar kullanım olanağı sağlayan protezlerdir.
İmplant üstü protezler hiç diş bulunmadığı durumda yapılan ve yıllarca rahatlıkla kullanılabilen protezlerdir. Ancak burada temel koşul hastanın çene kemik yoğunluğunun implant tedaviye cevap verecek ölçüde olmasıdır. Bu nedenle çene kemiğinin yüksekliği ve kemik yoğunluğu test edilerek implant üstü protez yapılıp yapılmayacağına karar verilir. İmplant üstü protezler de 6 veya 8 adet implant vidası yerleştirilerek gerçekleştirilir. İmplant üstü protez tedavisinin gerçekleştirilebilmesi için çene kemiğinin radyolojik görüntüsü alınarak kemik yoğunluğu ölçülür ve implant vidası takılıp takılmayacağına karar verilir.
İmplant destekli köprü protezler sabit protezlerdir. Hasta tarafından çıkartılamaz. bunun için hastanın ağız bakımını protez değil normal dişi varmış gibi yapması gerekir. Mutlaka günde 2 kez dişlerin fırçalanması, ara yüz fırçası kullanılarak dişlerin arasının temizlenmesi gerekir. Diş ipi kullanılması olanaklı bir protez tedavisi ise diş ipinin kullanılması gerekir. Böylelikle tedavinin uzun yıllar sorun çıkarmadan kullanımı sağlanmış olur
İmplant tedavisi hastalar açısından biraz korkutucu bir tedavidir. Ancak lokal anestezi yapılarak rahatlıkla gerçekleştirilmektedir. Hasta bu işlem sırasında acı ve ağrı hissetmez. İmplant üstü protezler de implant ile aynı işlem yapılır. Aynı şekilde lokal anestezi uygulanarak protez implant vidaların takılması sağlanır ve ölçü alma işleminde zaten ağrı hissedilmediği için lokal anesteziye de gerek duyulmaz.
İmplant tedavisi herkese rahatlıkla uygulanan bir tedavidir. Ancak implant tedavisinin temel koşulu çene kemiği yoğunluğunun implant tedaviye cevap verecek ölçüde olmasıdır. Bir diğer sorun oluşturacak konu ise bazı kronik ve sistemik hastalıklarda hastaların sürekli ilaç kullanılması gerektiğidir.
Böyle durumda tedavi eden doktorun implant tedavisine onay vermesi durumunda gerçekleştirilir. Çünkü implant tedavisinin yapıldığı süreçte hastanın antibiyotik kullanması gerekir.
Antibiyotik kullanmasının hasta açısından sakıncalı olup olmadığına hastanın doktoru karar verir. Bunun dışında hastanın genel durumu iyi ise rahatlıkla implant tedavisi uygulanabilir. İmplant tedavisi için herhangi bir yaş sınırı yoktur. Gelişimini tamamlamış her kişiye implant tedavisi rahatlıkla yapılabilir.